مقاله پژوهش جامعه ‌شناختی و روش‌ های تخصصی آن

در همهٔ پژوهش‌های جامعه‌شناختی از روش علمی استفاده می‌شود، اما فنون خاص گردآوری و تحلیل داده‌ها در شاخه‌های گوناگون بررسی جامعه‌شناختی با یکدیگر تفاوت داند. به هر روی، چهار فن است که در بیشتر پژوهش‌های جامعه‌شناختی عموماً به‌کار برده می‌شوند و آنها عبارتند از آزمایش، مشاهده، نمونه‌گیری، و بررسی موردی.

در آزمایش که هم در آزمایشگاه و هم در میدان تحقیق می‌تواند انجام گیرد، همهٔ متغیرها به‌جز یکی (متغیر مستقل) ثابت (یا کنترل‌شده) باقی می‌مانند و جامعه‌شناس محقق متغیر مستقل خود را تغییر می‌دهد تا ببیند که چه دگرگونی‌هائی در موضوع تحقیق وی پدید می‌آید و سپس این دگرگونی‌ها را به دقت ثبت می‌کند. فرق بررسی مشاهده‌ای با آزمایش این است که در این روش، محقق جامعه‌شناس متغیر مستقل خود را در کار دخالت نمی‌دهد، بلکه موضوع کار را در یک موقعیت طبیعی به دقت مورد مشاهده قرار می‌دهد. از نمونه‌گیری برای گردآوری داده‌ها - معمولاً از طریق پرسشنامه یا مصاحبه - استفاده می‌شود، به گونه‌ای که از میان انبوه داده‌های راجع به یک موضوع، نمونه‌های طبقه‌بندی شده‌ای برگزیده می‌شوند و سپس بر پایه این داده‌های نمونه‌گیری شده تعمیم‌هائی درباره گروه مورد بررسی به دست داده می‌شود. پژوهشگران جامعه‌شناس از بررسی موردی برای شرح کامل و جزء به جزء یک پدیده استفاده می‌کنند، بی‌آنکه کار خود را به صرف پرسشگری یا مصاحبه از افراد موضوع مورد بررسی محدود سازند؛ گرچه بررسی یک مورد برای اثبات یک فرضیه کفایت نمی‌کند، اما غالباً به‌عنوان یکی از منابع فرضیه یا شواهد کار، مفید واقع می‌شود.